مراحل تولید شکر از نیشکر: از مزرعه تا سفره
مقدمه: شکر، یکی از پرکاربردترین شیرین‌کننده‌های جهان است که به طور عمده از دو منبع اصلی، نیشکر و چغندر قند، تولید می‌شود. در این مقاله، به بررسی دقیق مراحل تولید شکر از نیشکر می‌پردازیم. فرآیندی که از مزرعه آغاز شده و با تولید محصول نهایی، یعنی شکر سفید، به پایان می‌رسد.
برداشت نیشکر
کشت نیشکر: نیشکر گیاهی گرمسیری است که در مناطق گرم و مرطوب کشت می‌شود.
برداشت: پس از رسیدن نیشکر، عملیات برداشت آغاز می‌شود. این کار می‌تواند به صورت دستی یا با استفاده از ماشین‌آلات مخصوص انجام شود.
انتقال به کارخانه: پس از برداشت، نیشکر به سرعت به کارخانه تولید شکر منتقل می‌شود تا از کاهش کیفیت آن جلوگیری شود.
شستشو و خرد کردن
شستشو: نیشکر پس از ورود به کارخانه، به منظور حذف خاک و آلودگی‌های سطحی، شسته می‌شود.
خرد کردن: نیشکر شسته شده به دستگاه‌های خردکن منتقل می‌شود تا به قطعات کوچکتر تبدیل شود. این عمل باعث افزایش سطح تماس نیشکر با آب و در نتیجه افزایش راندمان استخراج شیره می‌شود.
عصاره گیری
آسیاب کردن: قطعات خرد شده نیشکر وارد آسیاب‌هایی می‌شوند که با فشار زیاد، شیره نیشکر را از فیبر آن (باگاس) جدا می‌کنند.
تصفیه اولیه شیره: شیره خام استخراج شده حاوی ناخالصی‌هایی مانند خاک، فیبر و مواد رنگی است. به همین دلیل، شیره خام به منظور حذف این ناخالصی‌ها، تحت فرآیند تصفیه اولیه قرار می‌گیرد.
تصفیه شیره
ته‌نشینی: شیره خام در مخازن بزرگی به مدت چند ساعت قرار می‌گیرد تا ناخالصی‌های سنگین‌تر ته نشین شوند.
گرم کردن: شیره پس از ته نشینی، گرم می‌شود تا برخی از ناخالصی‌ها به صورت لخته درآیند و به راحتی قابل جدا شدن باشند.
تصفیه با آهک و گاز کربنیک: به شیره گرم، آهک و گاز کربنیک اضافه می‌شود تا ناخالصی‌های باقیمانده از شیره جدا شوند.
تبخیر
غلیظ کردن شیره: شیره تصفیه شده حاوی مقدار زیادی آب است. برای افزایش غلظت شکر در شیره، آب اضافی آن تبخیر می‌شود. این عمل در چند مرحله و در اواپراتورهای مخصوص انجام می‌شود.
تبلور
تشکیل کریستال‌های شکر: شیره غلیظ شده وارد دستگاه‌های تبلور می‌شود. در این دستگاه‌ها، با ایجاد شرایط مناسب، کریستال‌های شکر شروع به تشکیل شدن می‌کنند.
جداسازی کریستال‌ها: کریستال‌های شکر تشکیل شده از شربت مادر جدا می‌شوند.
خشک کردن و بسته‌بندی
خشک کردن: کریستال‌های شکر مرطوب به دستگاه‌های خشک‌کن منتقل می‌شوند تا رطوبت اضافی آن‌ها گرفته شود.
بسته‌بندی: شکر خشک شده بسته‌بندی شده و آماده عرضه به بازار می‌شود.
محصولات جانبی:
در کنار تولید شکر سفید، فرآیند تولید شکر از نیشکر، محصولات جانبی دیگری نیز تولید می‌کند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
باگاس: فیبری است که در فرآیند عصاره گیری از نیشکر جدا می‌شود و می‌تواند به عنوان سوخت در کارخانه یا به عنوان ماده اولیه برای تولید کاغذ و تخته استفاده شود.
ملاس: شربت غلیظی است که پس از جدا شدن کریستال‌های شکر باقی می‌ماند. ملاس حاوی مقادیر زیادی قند و مواد معدنی است و در صنایع غذایی و تولید الکل استفاده می‌شود.
نتیجه‌گیری:
فرآیند تولید شکر از نیشکر، فرآیندی پیچیده و طولانی است که شامل مراحل مختلفی از جمله برداشت، شستشو، خرد کردن، عصاره گیری، تصفیه، تبخیر، تبلور، خشک کردن و بسته‌بندی می‌شود. در این فرآیند، از تکنولوژی‌های مختلفی استفاده می‌شود تا محصول نهایی با بالاترین کیفیت تولید شود.
نکات قابل توجه:
اهمیت کیفیت آب: کیفیت آب مورد استفاده در فرآیند تولید شکر، به طور مستقیم بر کیفیت محصول نهایی تاثیر می‌گذارد.
مصرف انرژی: فرآیند تولید شکر، مصرف انرژی بالایی دارد. به همین دلیل، کارخانه‌های تولید شکر به دنبال راه‌های کاهش مصرف انرژی هستند.تاثیر محیط زیست: فرآیند تولید شکر می‌تواند بر محیط زیست تاثیرگذار باشد. به همین دلیل، کارخانه‌های تولید شکر موظف به رعایت استانداردهای زیست محیطی هستند.
